مسیر انتقال سیگنال های حس بینایی به قشر بینایی مغز

نحوه دیدن چطور است

حس بینایی یکی از اصلی‌ ترین و مهمترین حواس پنج‌ گانه در انسان است. به‌ طور کلی انسان‌ ها 80 درصد اطلاعات محیطی خود را از طریق دیدن و حس بینایی به دست آورده و تجزیه‌ و‌ تحلیل می‌ نمایند. چشم‌ ها و بینایی مهمترین نقش را در فعالیت‌ های روزمره انسان‌ ها داشته و در اموراتی مانند درس خواندن، یادگیری، مشاهده فیلم، رانندگی و عشق به هم نوع، نقش مهمی ایفا می‌ نمایند. جهان هستی بر پایه ادراک و دیدن استوار است و جهان بدون داشتن چشم و حس بینایی کاملا بی‌ مفهوم و بی‌ معنا خواهد بود. آیا تاکنون به این اندیشیده‌ اید که چگونه می‌ بینیم؟ برای دیدن و بهره‌ مند بودن از حس بینایی، احتیاج به چندین دستگاه و زیر‌ مجموعه می‌ باشد که در همکاری با یکدیگر، اجسام و دنیای اطراف ما را قابل رویت نموده و ما را از داشتن حس زیبای بینایی بهره مند می سازند. در این مقاله به آنها پرداخته و در خصوص حس بینایی و نحوه رسیدن اطلاعات بینایی به مغز و پردازش آن صحبت خواهیم نمود. با ما همراه باشید.

چشم و حس بینایی

چشم، یکی از پیچیده ترین و شگفت انگیز ترین اعضای بدن انسان است. چشم انسان از بیرون به داخل از سه لایه صلبیه، مشیمیه و شبکیه تشکیل یافته است. شبکیه، داخلی‌ ترین و مهمترین لایه در ساختار چشم می باشد. شبکیه حساس‌ ترین ناحیه به نور بوده و به دلیل داشتن سلول‌ های مخروطی و استوانه‌ ای نقش بسیار مهمی را در حس بینایی بر عهده دارد. شبکیه و بخش‌ های مختلف آن، در پشت چشم قرار داشته و نقش بسیار مهمی در شفاف‌ سازی تصاویر ایفا می‌ نمایند.

بخش های اصلی شبکیه چشم

شبکیه از سه بخش اصلی و بسیار مهم تشکیل یافته است.

• لکه زرد یا ماکولا به بخشی از شبکیه چشم در محور نوری کره چشم گفته می‌ شود. این بخش دارای گیرنده‌ های مخروطی فراوانی بوده و در دقت و تیز‌بینی نقش بسیار مهمی دارد. بسیاری از بیماری های چشمی و زمینه ای به این بخش آسیب وارد نموده و می توانند صدمات جبران ناپذیری را به چشم و بینایی وارد نمایند.
  
• لایه رنگدانه‌ ای شبکیه دارای رنگدانه‌ های فراوان بوده و با جذب نور اضافی در دقت و اصلاح دید ضروری می‌ باشند.
  
• لایه سلول‌ های استوانه‌ ای و مخروطی یکی از لایه‌های اصلی و بسیار مهم در شبکیه بوده و از نظر ساختاری و عملکرد فیزیولوژیک با یکدیگر متفاوت می‌ باشند. بخش اعظمی از تولید و ایجاد سیگنال‌ های حس بینایی پس از ورود و عبور نور از لایه های اولیه چشم بر عهده این سلول‌ ها است.

نقطه کور به انتهایی‌ ترین بخش شبکیه گفته می‌ شود که عصب بینایی از آنجا شبکیه را ترک نموده و سیگنال‌ های حس بینایی را به مغز می‌ رساند. نور پس از عبور از قرنیه به عدسی مردمک رسیده و پس از عبور از یک ماده ژلاتینی و ژله‌ ای شکل به‌ نام زجاجیه به لایه شبکیه می‌ رسد. 
نور پس از عبور از چشم از سیستم عدسی چشم‌ ها به شبکیه رسیده و پس از عبور از لایه‌ های خارجی شبکه به سلول‌ های استوانه‌ ای و مخروطی موجود در شبکیه می‌ رسد. مواد شیمیایی حساس به نور موجود در این سلول‌ ها توانایی تجزیه شدن به ترکیبات شیمیایی را داشته و با تولید مولکول‌ ها و ترکیبات شیمیایی، قادر به راه انداختن آبشارهای پیام‌ رسان و دپلاریزاسیون سلول‌ های مخروطی و استوانه‌ ای می‌ باشند.

امروزه تولید شبکیه چشم با استفاده از سلول های بیادی امکان پذیر شده است، این پیشرفت برای افرادی بسیار مناسب است که به هر دلیلی شبکیه چشم آنها آسیب دیده است.

انتقال حس بینایی به عصب بینایی

پیام‌ های حس بینایی تولید شده در سلول‌ های مخروطی و استوانه‌ ای به آرامی به سلول‌ های افقی، سلول‌ های دوقطبی و سلول‌ های آماکرین در لایه‌ های شبکیه رسیده و در نهایت وارد عصب بینایی می‌ گردد.

عصب بینایی چیست؟

عصب بینایی یا عصب زوج (II optic verve) یک عصب حسی است که از انتهای شبکیه خارج شده و پیام‌ های اولیه بینایی را به مغز می‌ رساند. سیگنال‌ ها و یا پیام‌ های حس بینایی شبکیه را از طریق عصب بینایی ترک کرده و پس از رسیدن به کیاسمای بینایی به طرف مقابل در مغز سیر می‌ نمایند. مسیرهایی که حس بینایی تولید شده در عصب بینایی برای رسیدن به مغز سیر می‌ نمایند عبارتند از: 1- سیستم قدیمی و 2- سیستم جدید. سیستم قدیمی پیام‌ ها و سیگنال‌ های بینایی را به مغز میانی مغز برده و سیستم جدید، این سیگنال‌ ها را به قشر بینایی می‌ رساند.

افرادی که به دلایل متفاوت عصب بینایی آنها مشکل پیدا کرده است و به خوبی کار نمی کند، می توانند پیوند عصب بینایی انجام داده تا بینایی آنها به حالت عادی بازگردد.

مسیر انتقال سیگنال بینایی به مغز

باید توجه داشت که نیمی از فیبرهای موجود در هر مسیر بینایی، پس از عبور از کیاسمای اپتیک از یک چشم و نیم دیگر از چشم مقابل مشخص می‌ شوند. سیگنال‌ های بینایی در مسیر بینایی قرار گرفته و خود را به هسته زانویی پشتی می‌ رسانند. این هسته در قسمت پشتی تالاموس قرار گرفته و دارای 6 لایه به عملکردهای فیزیولوژیکی متفاوت و اختصاصی می‌ باشد. این هسته، انتقال پیام حس بینایی به قشرهای مغزی را تسهیل نموده و میزان سیگنال ورودی به قشر مغز را کنترل می‌ نماید. سیگنال های بینایی از این هسته‌ ها به قشر بینایی در مغز می‌ رسند. قشر بینایی در سطح میانی لوبهای پس سری قرار گرفته و به دو بخش قشر بینایی اولیه و ثانویه تقسیم می‌ شود.

قشرهای بینایی در مغز

• قشر بینایی اولیه: قشر بینایی اولیه از نظر آناتومیک در شیار کالکارین قرار گرفته و محل تحویل‌ گیری سیگنال‌ های مستقیم بینایی از چشم‌ ها می‌ باشد. این بخش از قشر بینایی سیگنال های بینایی را به شکل خام و مستقیم از ناحیه ماکولا در شبکیه دریافت می‌ نماید.
  
• قشر بینایی ثانویه: قشر بینایی ثانویه در طرفین (چهار طرف) قشر بینایی اولیه قرار گرفته و قادر به تجزیه‌ و‌ تحلیل پیام‌ های حسی بینایی مفاهیم بینایی می‌ باشد. این ناحیه از مغز، سیگنال‌ های بینایی را از قشر بینایی اولیه دریافت نموده و تجزیه‌ و‌ تحلیل می‌ نمایند. قشر بینایی در مغز دارای سلول‌ های مختلف و تخصصی بسیار زیادی بوده که هر کدام از آنها توانایی تجزیه‌ و‌ تحلیل اطلاعات خاصی از پیام‌ های بینایی را داشته و در دو مسیر کلی فعالیت می‌ نمایند. مسیر اولیه توسط سلول‌ های قشر بینایی، مسیر سریع بینایی بوده و جهت تشخیص موقعیت سه‌ بعدی اشیاء، شکل کلی از مناظر زیبایی و حرکت یا سکون اجسام را برایمان مشخص نموده و مسیر ثانویه بینایی در قشر مغز، مسیر تشخیص دقیق رنگ‌ ها می‌ باشد که به‌ منظور تجزیه رنگ‌ ها، تعیین جزئیات و جایگاه دقیق آنها فعالیت می‌ نماید.

شما عزیزان می توانید برای کسب اطلاعات بیشتر و دقیق تر در خصوص مشکلات بینایی و راه های درمان آن به متخصص عمل لازک و لیزیک و بلفاروپلاستی سایت دکتر پورمازار مراجعه فرمایید.