رشد بصری نوزادان شیرخوار به چه صورت است؟

به محض اینکه کودک شما متولد می شود، چشمک زده و رشد چشم و بینایی نوزاد آغاز می شود. در هنگام تولد، چشم نوزاد شما دارای بینایی ۴۰۰/۲۰ است، اما رشد تا سطح کاملاً بالغ و رسیدن به ۲۰/۲۰ در سنین ۳ الی۵ سالگی محقق خواهد شد.

نوزاد از کی می تواند ببیند؟

بینایی نوزاد در بدو تولد به اندازه شنوایی او خوب نیست و فقط می‌تواند اشیائی را که در فاصله 20 تا 25 سانتیمتری صورتش قرار دارند، ببیند.
مراحل مختلف روند رشد و تکامل نوزادان پس از تولد را می خواهیم در این مطلب بررسی کنیم بینایی نوزادان چگونه کامل می شود با چه روش هایی می توانیم از سلامت بینایی فرزندمان آگاه شویم علائم هشداردهنده برای اختلال در بینایی نوزادان چگونه است توصیه های مهم متخصصین اطفال را در این باره برایتان آورده ایم.
کودک شما مجهز به چند رفلکس مختص نوزادان است که به او کمک می‌کند به زندگی جدیدش خو بگیرد. این رفلکس‌ها به مرور زمان جایشان را به مهارت‌های جدید می‌دهند. قصد داریم شما را با چند و چون تکامل بینایی در نوزادان آشنا نماییم:
اگر کودک شما پوست روشنی داشته باشد، چشم‌هایش احتمالا به رنگ آبی یا سبز خواهند بود و اگر پوست تیره داشته باشد، چشم‌هایش احتمالا قهوه‌ای خواهند بود. هرچند ممکن است این رنگ به مرور زمان تغییر پیدا کند. بینایی نوزاد در بدو تولد به اندازه شنوایی او خوب نیست و فقط می‌تواند اشیائی را که در فاصله 20 تا 25 سانتیمتری صورتش قرار دارند، ببیند. پس از مدتی، او قادر خواهد بود که اشیاء متحرک را دنبال کند و روبه‌رویش را به طور کامل ببیند.

بینایی کودک در هفته 1 دید تار

در اولین هفته، کودک تنها می تواند اشیاء را تا حدود ۲۵ سانتی متری در مقابل صورت خود ببیند، یعنی حدود فاصله چهره او تا شما در حالی که شیر می خورد. نوزادان معمولاً فقط چند ثانیه به شما نگاه می کنند. برای تشویق رشد بصری در هر دو چشم، تلاش نمایید برای تغذیه به طور متناوبً از هر دو سینه اقدام کنید. به این ترتیب، هر دو چشم به صورت یکسان در برابر چهره شما ظاهر شده و برای دیدن تحریک می شوند. نگران نباشید که وقتی با او صحبت می کنید بیش از حد به او نزدیک شده و با او رو در رو می شوید.

تکامل و رشد بصری نوزادان

• هفته اول همه چیز سیاه و سفید است
  
• هفته دوم شروع تشخیص چهره ها
  
• هفته سوم مکث کردن و خیره شدن
  
• هفته چهارم دیدن اشیاء هنگام راه بردن او

وقتی یک کودک متولد می شود، به محض اینکه نور به چشمش می خورد سیستم بینایی نوزاد شروع به کار کرده و عضلات خاص داخلی چشم که عضلات مژه ای هستند، به طور اتوماتیک منقبض می شوند و تصاویر روشن را روی شبکیه که در پشت کره چشم قرار دارد، می اندازند. نوزادان در دو ماهگی دید کامل به معنای دیدن تصاویر را روی شبکیه را دارند.

مراحل تکامل بینایی نوزاد

بینایی نوزاد تا دو ماهگی

نوزادان تا دو ماهگی به درستی نمی توانند تصاویر را روی شبکیه بیندازند. گاهی اوقات تصاویر جلو و گاهی اوقات پشت رتین می افتند. در واقع بعد از دو ماهگی است که به مرور تصاویر روی شبکیه افتاده و اشیاء را واضح تر می بینند.
اما مسئله خیلی مهم هماهنگی بین عمل شبکیه و مغز است. بدین معنی که بینایی از طریق چشم کامل می شود، ولی چون قسمت های بینایی در مغز به طور کامل رشد نکرده اند، شیرخوار هنوز اشیاء را تار می بیند. وقتی ما به شیئی نگاه می کنیم، کاری که انجام می دهیم این است که چشم های خود را حرکت می دهیم تا اینکه تصویر روی شبکیه و سپس روی نقطه زرد بیفتد. در شیرخواران این عمل محدود است، زیرا نقطه زرد و سایر قسمت های بینایی و همینطور مرکز بینایی در مغز خیلی نارس بوده و رشد کافی نکرده اند، از این رو شیرخواران تصاویر را روشن و واضح نمی بینند.

آنچه باید درمورد تست بینایی نوزاد بدانید

پزشک تحرک چشم نوزاد را با استفاده از تمرکز چشم بر روی یک جسم و دنبال کردن حرکت آن بررسی می کند. پزشک نوزاد باید بینایی او را چک کند. او نفس کشیدن، گوش ها، پشت نوزاد و قلب او را چک می کند تا از سالم بودن او مطمئن شود. اگر پزشک مشکلی در بینایی نوزاد ببیند آن را درمان می کند. اگر مشکل جدی باشد، پزشک شما را به متخصص چشم معرفی می کند. همچنین در صورتی که در خانواده سابقه بیماری چشمی داشته باشید نیز شما را به پزشک معرفی می کند.

در طول بررسی چشم نوزاد چه اتفاقی می افتد؟

پزشک در ابتدا بینایی نوزاد را معاینه می کند. سپس ساختار چشم و توانایی او برای حرکت آن ها را بررسی می کند. اگر پزشک امور زیر را انجام داد می توانید از درست بودن کارش اطمینان حاصل کنید:

• او درباره سابقه بینایی در خانواد شما می پرسد.
  
• او بیرون چشم نوزاد را مانند پلک و تخم چشم را بررسی می کند
  
• پزشک تحرک چشم نوزاد را با استفاده از تمرکز چشم بر روی یک جسم و دنبال کردن حرکت  آن بررسی می کند. پزشک این آزمایش را برای هر دو چشم انجام می دهد. نوزاد باید در سن دو یا سه ماهگی حرکات را دنبال کند. 
• اگرچه تمام پزشک ها برای تست بینایی نوزاد آموزش می بینند اما برخی با تجربه تر و ماهرتر هستند. یک پزشک تست بینایی نوزاد خوب در صورت مشاهده مشکل باید شما را به یک متخصص معرفی کند.

آیا باید نوزاد را به اوپتومتریس نیز نشان دهم؟

نکاتی وجود دارد که در آنها پزشک و اوپتومتریس تفاهم نظر ندارند بنابراین تصمیم گیری با خود شماست. بیشتر پزشکان که با بینایی نوزاد سروکار دارند معتقدند بررسی جشم ها کافی است. براساس نظر پزشک مراجعه به اوپتومتریس برای بررسی بینایی تلف کردن هزینه و وقت است. بعلاوه در بیشتر موارد عینک تجویز می شود. اوپتومتریس معتقدند پزشک ها به اندازه لازم درباره بررسی بینایی آموزش ندیده اند و زمان کافی برای بررسی چشم را ندارد بنابراین بیشتر کودکان را تحت آزمایش قرار نمی دهند. بعلاوه اگر فرزند شما در معرض بیماری چشم است، پزشک توصیه می کند بینایی او بیشتر چک شود. فاکتورهایی که ممکن است فرزندتان را در خطر بیشتری قرار دهد شامل تولد زودهنگام، بیماری های چشمی در خانواده، سابقه بیماری چشمی یا مجروحیت جدی، استفاده از دارو و بیماری های خاص مانند دیابت.

معاینه چشم کودک توسط چشم پزشک

بینایی نوزاد در مراحل مختلف

از تولد تا 5 / 1 ماهگی

• نوزاد در زمان بیداری، به محیط اطراف خیره می شود، می تواند چند لحظه روی نور یا اشیای روشن تمرکز کند، در برابر فلاش دوربین پلک می زند، یکی از چشم ها ممکن است گاهی به طرف داخل منحرف گردد.

از 1/5 ماهگی تا 6 ماهگی  به ترتیب با افزایش سن

• چشم ها شروع به دنبال کردن اشیاء یا افراد در حال حرکت می کنند.
  
• زمانی که والدین با او صحبت می کنند، به صورت آنها نگاه می کند.
  
• در ابتدا در حالت خوابیده سپس بعد از نشستن، به دست های خود و بطری شیر یا غذا نگاه می کند.
  
• کم کم به اشیای دورتر نیز نگاه می نماید.

از 6 ماهگی تا 1 سالگی به ترتیب با افزایش سن

• به فعالیت های اطرافش به مدت طولانی تری نگاه می کند.
  
• به دنبال اسباب بازی هایی که از دستش می افتد می گردد. 
  
• به طرف اسباب بازی مورد علاقه اش سینه خیز سپس چهار دست و پا می رود. 
  
• چشم هایش را در اطراف اتاق می چرخاند تا ببیند چه اتفاقی افتاده است.
  
• توصیه شده است که بینایی تمام کودکان تا قبل از سن سه سالگی توسط پزشک ارزیابی گردد.

از 1 سالگی تا 5 / 1 سالگی به ترتیب با افزایش سن

• برخی اوقات برای دیدن دقیق اجسام آنها را به چشم ها، بسیار نزدیک می کند.
  
• وقتی به او می گویند نگاه کن یا ببین، ‌به طرف آن شئ دقت می کند.
  
• به دنبال تصاویر در کتاب ها می گردد و آنها را پیدا می کند.
  
• به لبخند و صدای دیگران با نگاه پاسخ می دهد.

لوچی یا انحراف چشم نوزادان چیست؟

انحراف چشم یک بیماری است که در آن چشم‌های کودک جهت‌گیری ناهماهنگ یا چرخش در یک یا هر دو چشم را نشان می‌دهد. جهت‌گیری بی‌نظم می‌تواند به سمت داخل، خارج، بالا و یا پایین باشد. این وضعیت می‌تواند پیوسته باشد اما والدین ممکن است گاهی اوقات متوجه شوند. انحراف چشم معمولا در هنگام تولد وجود دارد و در دوران کودکی همچنان ادامه می‌یابد. اولین تشخیص زمانی است که کودک یک ساله است، اگرچه در بسیاری از موارد تشخیص دیرتری وجود دارد.

دلایل انحراف یا لوچی چشم در نوزادان

در حال حاضر، هیچ علتی برای انحراف چشم یا استرابیسم در نوزادان وجود ندارد. با این حال، محققان دریافته‌اند که این بیماری می‌تواند ژنتیکی باشد. برخی از یافته‌های دیگر نیز نشان می‌دهد که انحراف چشم ممکن است برای جبران مشکلات دیگر بینایی چشم مانند آب مروارید و یا دور بینی اتفاق بیفتد.

برخی از شرایطی که خطر لوچی چشم در نوزادان را افزایش می‌دهد

• سندرم داون
  
• آسیب به سر
  
• آسیب ماهیچه
  
• آسیب عصب
  
• زایمان زودرس

علائم و نشانه های لوچی چشم در نوزادان

• کودک‌تان زمانی که به اشیاء نگاه می‌کند یک چشم را بسته نگه می‌دارد.
  
• شما متوجه عدم تقارن در نگاه کردن چشم‌ها در عکس‌ها می‌گردید.
  
• چشم کودکتان تا پس از سن 6 ماهگی لوچ است، که اغلب چشم سرگردان نامیده می‌شود.
  
• کودک شما به طور دائمی در هر سنی دارای چشم‌های لوچ است.
  
• نوزاد یا کودک نوپاتان همیشه به نظر می‌رسد زمانی که به اشیاء نگاه می‌کند سر خود را کج مینماید.
  
• کودکتان از تاری دید یا دوبینی شکایت می‌کند.

آیا لوچی چشم نوزاد طبیعی است؟

قبل از 6 ماهگی، نوزادان اغلب دارای چشمان چپ هستند. تا زمانی که چشم‌ها در حال رشد هستند این حالت طبیعی است. این مشکل متناوب است و معمولا در همه زمان‌ها وجود ندارد. زمانی که این حالت همیشگی باشد، انحراف چشم ثابت نامیده می‌شود، که باید در هر سنی از کودک‌ توسط پزشک بررسی شود زیرا طبیعی نیست.

تفاوت بین انحراف چشم دائم و متناوب در کودکان

انحراف چشم متناوب زمانی که چشم فقط گاه به گاه لوچ می‌شود. این اغلب قبل از 6 ماهگی اتفاق می‌افتد و تنها بخشی از رشد طبیعی است. در صورتی که هنوز بعد از 6 ماه ادامه یابد، لطفا با پزشک‌ برای طرح تشخیص و درمان کامل ملاقات نمایید. انحراف چشم ثابت زمانی است که چشم همیشه لوچ باشد. تمام نوزادان با انحراف چشم دائم نیاز به بررسی کامل توسط چشم پزشک برای یک برنامه تشخیص و درمان دارند.

درمان انحراف چشم در کودکان

چرا کودکان دارای استرابیسم سر خود را کج می‌کنند؟

کج کردن سر تورتیکولی نامیده می‌شود. این می‌تواند به دلیل عضلات خشک در گردن و یا به دلیل مشکلات چشمیتورتیکولی چشمی باشد. برخی از کودکان با انحراف چشم سر خود را به طوری کج می‌کنند که تصویر واضح‌تری با جهت‌گیری متفاوت چشم‌ها داشته باشند، آن‌ها برای اصلاح تفاوت در تصاویر چشم تلاش می‌کنند. این شرایط تورتیکولی چشم نامیده می‌شود.

آیا لوچی چشم در کودکان دارای اوتیسم یا اختلال طیف اوتیسم شایع تر است؟

بله. مطالعات متعدد افزایش بروز انحراف چشم در کودکان مبتلا به اختلال طیف اوتیسم، از جمله اوتیسم را نشان داده‌اند. همه کودکان مبتلا به اوتیسم باید به عنوان بخشی از درمان معمول معاینه چشم توسط متخصص چشم اطفال را داشته باشند.

درمان انحراف چشم در کودکان چه زمانی باید آغاز شود؟

درمان باید در اسرع وقت پس از تشخیص شروع شود. درمان مناسب باید قبل از 6 سالگی آغاز شود، و اگر درمان قبل از سن 2 سالگی آغاز گردد بهترین نتایج به‌دست خواهد آمد. با این حال، درمان با موفقیت در سنین بالاتر نیز آغاز شده است، اما بهترین نتایج با درمان‌هایی که زودتر آغاز شده‌اند بدست می‌آید. گزینه‌های درمانی متفاوتی برای کودکان مبتلا به لوچی چشم وجود دارد، که ممکن است بسته به شرایط هر کودک تغییر کند.

عینک برای درمان لوچی چشم در نوزادان

درمان اغلب با اصلاح هر گونه عیب انکساری شروع خواهد شد، بنابراین برای اصلاح دید از عینک کنید.

پچ (بستن) چشم

کودکان مبتلا به آمبلیوپی تنبلی چشم، همانند انحراف چشم، معمولا روی چشم راست را می‌پوشانند. این روش چشم را مجبور می‌کند تا انرژی بیشتری برای "دیدن" صرف کند. تصور می‌شود که این روش در درازمدت کاملا مفید بوده، و می‌تواند دید چشم ضعیف‌تر را تقویت کند و راستای مناسب را نیز بازگرداند. کودکان معمولا هر روز از این پچ برای 2-3 ساعت استفاده می‌کنند، در حالی که کسانی که انحراف چشم شدید دارند باید این پچ را به مدت 6 ساعت قرار دهند.

قطره‌های چشمی آتروپین

اگر نمی‌توانید کودک را مجبور به پوشاندن یک چشم کنید، درعوض استفاده از قطره‌های آتروپین را در نظر بگیرید. این قطره‌ها به طور موقت باعث تاری دید چشم راست می‌شود، که چشم منحرف را به کار کردن بیشتر مجبور می‌کند. تمرینات چشم اغلب به همراه بستن چشم، شامل هماهنگی دست و چشم در فاصله نزدیک است.

جراحی ماهیچه چشم

اگر پچ چشم و قطره‌های چشمی کار نکنند و به جهت‌گیری مناسب نرسند، می‌توانید عمل جراحی عضله چشم را برای رفع این مشکل در نظر بگیرید. این عمل جراحی به شل یا سفت شدن عضلات کمک می‌کند، در نتیجه چرخش چشم را کاهش می‌دهد. اگرچه عمل جراحی یک گزینه درمانی تهاجمی است، اما کاملا بی‌خطر و موثر است و حتی نیاز به بستری یک شبه در بیمارستان ندارد.
اندازه مردمک نوزاد در تولد به گونه ایست که در مقابل نور باز و بسته می شود ولی این فعل و انفعال به علت تنگی شدید اندازه مردمک ممکن است مورد توجه والدین واقع نگردد. در ۶ هفتگی، اندازه مردمک به گونه ای باشد تا نوزاد به نگاه والدین توجه کند و دید خودش را متوجه آنها نماید. در ۲ یا ۳ماهگی باید اشیای رنگی را مورد توجه قرار دهد و آنها را لمس کند.

مراقبت از چشمان کودکان

در کل نقاط عطف روند تکامل بینایی نوزاد در این دوره به شرح زیر است:

• در ابتدا، چشم‌های او فقط می‌تواند بر اشیاء ثابت در مقابل صورتش تمرکز کند. پس از مدتی، او می‌تواند روی اشیاء متحرک نزدیک صورتش هم تمرکز کند.
  
• او می‌تواند صورت شما (یا چهره‌های دیگر) را تجزیه و تحلیل کند؛ به احتمال زیاد، صورت مادر به هر تصویر دیگری ارجحیت داده می‌شود.
  
• چشمان او می‌توانند به تغییرات نور در محیط اطراف واکنش نشان دهند.
  
• در پایان این دوره، او می‌تواند روی یک جسم کوچک در نزدیکی صورتش تمرکز کند.
  
• در پایان این دوره، او می‌تواند دست و پایش را برانداز کند.
  
• در پایان این دوره، تمرکز بر اشیاء دور از دسترس، او را به سمت گرفتن آن شیء سوق می‌دهد.